آموزش مقاله نویسی و نوشتن مقاله

در دنیای آکادمیک، مقاله نویسی و نوشتن مقاله تنها یک مهارت آکادمیک نیست؛ بلکه ابزاری قدرتمند برای اشتراک‌گذاری دانش، ترویج ایده‌ها و ارتقای جایگاه حرفه‌ای به شمار می‌رود. توانایی نگارش مقاله ‌ای که نه تنها از نظر محتوایی غنی باشد، بلکه ساختاری منسجم و اصولی داشته باشد، منجر به افزایش اعتبار و دیده شدن محتوای شما می‌شود. این راهنمای جامع با هدف آموزش مقاله نویسی، شما را با اصول مقاله نویسی، روش مقاله نویسی، مراحل نوشتن مقاله، نحوه نوشتن مقاله و اجزای مقاله به صورت حرفه‌ای آشنا می‌سازد.

اگر به دنبال تسلط بر هنر مقاله نویسی و ارتقای توانایی‌های نگارش مقالات علمی خود هستید، این محتوا چراغ راه شما برای نگارش و چاپ مقاله ISI و یا نگارش و چاپ مقاله علمی پژوهشی خواهد بود. لذا برای دستیابی به پاسخ این سوال که چگونه مقاله بنویسیم؟ که بتوانیم آن را در مجلات معتبر ISI و یا مجلات معتبر علمی پژوهشی داخلی چاپ کنید، در این آموزش مقاله نویسی جامع با ما همراه باشید.

نوشتن مقاله 

نوشتن مقاله راهی برای به اشتراک گذاشتن تحقیقات اصلی و نوآورانه‌ با دیگر دانشمندان یا برای مرور پژوهش‌های انجام شده توسط دیگران است. از این رو، مقاله نویسی نقش حیاتی در پیشرفت علم مدرن دارد، زیرا کار یک دانشمند می تواند اساس و پایه‌ تحقیقات سایر دانشمندان و نگارش مقاله های جدید شود.

مقالات علمی معمولاً دو گروه مخاطب دارند: اول، داورانی که به سردبیر مجله کمک می‌کنند تصمیم بگیرد آیا مقاله برای انتشار مناسب است یا خیر؛ و دوم، خوانندگان مجله که ممکن است در موضوع مقاله، دانش کم یا زیاد داشته باشند.

مقاله نویسی و تولید موفق یک نوشته علمی برای ارسال به یک مجله علمی معتبر نیازمند تلاش قابل‌توجهی است. این تلاش با رعایت چند نکته ساده هنگام نوشتن مقاله می‌تواند به حداکثر برسد. با پیروی از راهنمایی‌های پیشنهادی و اجتناب از اشتباهات رایج، فرایند نوشتن مقاله تسهیل شده و حتی برای نویسندگان مبتدی موفقیت‌آمیز خواهد بود.

برای پذیرفته شدن توسط داوران و ارجاع توسط خوانندگان، مقالات باید به نحوی نگارش شوند که بتوانند مخاطبان را قانع کنند که تحقیق ارائه شده مهم، معتبر و مرتبط با سایر دانشمندان همان حوزه است. برای این منظور، باید هم انگیزه انجام کار و هم نتایج آن برجسته شود و به اندازه‌ کافی شواهد در مقاله ارائه شود تا اعتبار نتایج اثبات گردد. مقالات علمی باید واضح، دقیق و مختصر نگارش شوند تا بتوانند توجه مخاطبان را جلب کنند.

مقالاتی که گزارش کارهای تجربی هستند معمولاً به ترتیب زمانی و در پنج بخش سازمان‌دهی می‌شوند: ابتدا مقدمه، سپس مواد و روش‌ها، نتایج، بحث (این سه بخش بدنه‌ی مقاله را تشکیل می‌دهند) و در نهایت نتیجه‌گیری. در ادامه به طور مفصل در خصوص ساختار مقاله و اجزای مقاله توضیح می دهیم.

ساختار مقاله

هنگام نوشتن مقاله، از ساختارهایی که در مقالات مشابه موضوع و رشته خود می بینید، می توانید پیروی کنید و ساختار مناسب برای مقاله خود را اتخاذ کنید(مقالات علمی مشابه را می توانید در گوگل اسکالر جستجو نمایید). داشتن ساختار واضح برای مقاله نویسی به شما کمک می‌کند اطلاعات را به ترتیب منطقی ارائه هید.

بسیاری از مقالات ژورنالی، از ساختار استاندارد IMRaD (مقدمه، روش‌ ها، نتایج و بحث) پیروی می‌کنند. البته استثناهایی وجود دارد و همیشه باید دستورالعمل‌های نویسندگان مجله ‌ای که قصد ارسال مقاله به آن را دارید، بررسی کنید تا مطمئن شوید این ساختار مقاله برای مجله مورد نظر مناسب است. ساختار استاندارد IMRaD به شرح زیر است:

مقدمه (Introduction)

این بخش توضیح می‌دهد چرا تصمیم گرفتید این تحقیق را انجام دهید. مقدمه مقاله معمولاً شامل موارد زیر است:

• • معرفی موضوع در زمینه مربوطه
  • بیان هدف و دامنه تحقیق
  • ارائه اطلاعات نظری و فنی مرتبط
  • شناسایی مسئله تحقیق و اهمیت آن
  • خلاصه‌ای از ساختار مقاله

روش (Methods)

این بخش توضیح می‌دهد که چگونه تحقیق را انجام داده‌اید. روش مقاله، معمولاً شامل موارد زیر است:

• • توصیف شرکت‌کنندگان در مطالعه و/یا داده ‌های استفاده ‌شده
  • توضیح نحوه انجام مطالعه و ابزارهای جمع‌آوری داده ‌ها (مانند مطالعه موردی، نظرسنجی، مشاهدات)
  • توجیه استفاده از روش خاص برای فهم و/یا حل مسئله، در صورت لزوم (مثلاً چرا این روش نسبت به روش‌های دیگر ارجح است)
  • توصیف و جزئیات آزمایش‌های انجام‌ شده
  • شرح چگونگی تحلیل داده ‌ها (مثلاً آزمون‌های آماری استفاده ‌شده)

نتایج (Results)

در این بخش، باید توضیح دهید که در نتیجه تحقیق خود چه یافته‌اید. نتایج مقاله معمولاً شامل موارد زیر است:

• • شرح نتایج آزمایش‌ها و آزمون‌های آماری
  • توصیف عینی آنچه تحلیل داد ه‌ها نشان می‌دهد، از جمله الگوها و روندهای مشاهده ‌شده در داده ‌ها
  • نتایج مطالعه ممکن است به صورت تصویری با استفاده از جدول‌ها و شکل‌ها نمایش داده شود. ارائه اطلاعات به صورت بصری می‌تواند به توضیح داده‌های پیچیده کمک کند.
  • جدول‌ها شامل مقادیر عددی یا متنی هستند که در ردیف‌ها و ستون‌ها نمایش داده می‌شوند.
  • شکل‌ها شامل نمودارها، چارت‌ها، نقشه‌ها، نقاشی‌ها، عکس‌ها و غیره هستند.
  • شکل‌ها باید تنها در صورت مرتبط بودن گنجانده شوند.
  • شماره و عنوان شکل باید دقیقاً زیر شکل قرار گیرد.
  • شماره و عنوان جدول باید دقیقاً بالای جدول قرار گیرد.
  • هر جدول یا شکل باید در متن اصلی مقاله مورد بحث قرار گرفته و به شماره آن ارجاع داده شود.

بحث (Discussion)

در این بخش باید توضیح دهید که نتایج چه معنایی دارند. این بخش تفسیر شما از نتایج است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• • خلاصه یافته‌های اصلی شما
  • تحلیل و ارزیابی یافته‌ها، شامل دلایل ممکن برای نتایج به دست آمده و نتایج غیرمنتظره
  • مقایسه یافته‌های شما با مطالعات قبلی
  • توضیح اینکه چگونه نتایج شما می‌تواند نتایج مطالعات قبلی را تأیید یا رد کند
  • روشن کردن اهمیت نتایج در ارتباط با هدف یا اهداف پروژه
  • ذکر محدودیت‌ها و پیشنهاد جهت‌های پژوهشی آینده (در صورت لزوم)

نتیجه گیری

گاهی ممکن است از شما خواسته شود علاوه بر بخش بحث، یک بخش نتیجه‌گیری جداگانه نیز بنویسید که در آن باید یافته‌های کلیدی تحقیق خود را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری‌هایی برای خواننده ارائه دهید، از جمله نکات مهم و پیامدهای یافته‌ها برای تحقیقات یا عمل آینده. اگر این بخش جداگانه باشد، معمولاً شامل موارد زیر است:

• • مرور نتایج کلیدی و استدلال‌های اصلی، با تأکید بر اهمیت آن‌ها در ارتباط با اهداف و سوالات تحقیق
  • ذکر کوتاه محدودیت‌های کار شما
  • توصیه‌ها یا جهت‌گیری‌های کوتاه برای تحقیقات آینده

نحوه نوشتن مقاله و اجزای مقاله

• • عنوان 

عنوان مقاله باید به طور کلی موضوع مقاله را به شکل مختصر و گویا توضیح دهد. این اولین (و احتمالاً تنها) فرصت شما برای جلب توجه خوانندگان مقاله است. به یاد داشته باشید اولین خوانندگان مقاله شما، سردبیر و داوران هستند. همچنین خوانندگانی که ممکن است مقاله شما را ارجاع دهند، پس تاثیر اولیه مقاله بسیار مهم است.

همه ما غرق در تعداد زیاد مقالات هستیم و خوانندگان وقت ندارند همه را بخوانند، پس باید انتخابگر باشند و این انتخاب اغلب از عنوان مقاله شروع می‌شود.

از سوی دیگر، سردبیر و داوران همتا نیز بررسی می‌کنند که آیا عنوان مقاله محتوای مقاله را به درستی بازتاب می‌دهد یا خیر؟ آنها از عناوینی که بی ‌معنی‌اند یا موضوع مقاله را درست نشان نمی‌دهند متنفرند. پس عنوان را آموزنده و کوتاه نگه دارید (واضح، توصیفی و نه خیلی طولانی). تا حد امکان از اصطلاحات فنی و اختصارات در عنوان مقاله اجتناب کنید چون باید مخاطب وسیعی جذب کنید. برای انتخاب عنوان مقاله وقت بگذارید و با همه‌ نویسندگان مقاله درباره آن صحبت کنید.

• • چکیده

چکیده مقاله، متنی ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه‌ای است که خلاصه یا شرح کوتاهی از مقاله ارائه می‌دهد. به طور کلی، چکیده شامل پیش‌زمینه، روش‌ها، نتایج و نتیجه‌گیری‌هاست که بسته به رشته شما ممکن است متفاوت باشد.

چکیده بخشی از مقاله است و هدف آن جذب علاقه و انگیزه دادن به خوانندگان بالقوه است. چکیده مقاله به خوانندگان احتمالی می‌گوید چه کاری انجام داده‌اید و یافته‌های مهم پژوهش شما چیست؟ چکیده همراه با عنوان، تبلیغ مقاله شماست. آن را جالب و قابل فهم بدون نیاز به خواندن کل مقاله بنویسید.

خوانندگان مقاله علمی چکیده را برای دو هدف می‌خوانند: تصمیم گرفتن درباره این که آیا می‌خواهند مقاله کامل را بخوانند، و آماده شدن برای جزئیاتی که در مقاله ارائه می‌شود. یک چکیده مؤثر به خوانندگان کمک می‌کند این دو هدف را محقق کنند. به‌خصوص، چون معمولاً چکیده پیش از مقاله کامل خوانده می‌شود، باید چیزی را که خوانندگان بیش از همه می‌خواهند بدانند و ابتدا به آن علاقه دارند، ارائه دهد.

معمولاً خوانندگان بیشتر به اطلاعات بخش‌های مقدمه و نتیجه‌گیری مقاله علاقه‌مندند؛ یعنی انگیزه کار و نتیجه آن. سپس (و فقط سپس) متخصص‌ترین خوانندگان ممکن است بخواهند جزئیات کار را بدانند. بنابراین، یک چکیده مؤثر روی انگیزه و نتیجه تمرکز دارد و در این کار مشابه مقدمه و نتیجه‌گیری مقاله است.

بر این اساس، می‌توانید چکیده را شامل دو بخش متمایز در نظر بگیرید: انگیزه و نتیجه، حتی اگر به صورت یک پاراگراف تایپ شده باشد. برای بخش اول، همان ساختار مقدمه مقاله را دنبال کنید: زمینه، نیاز، وظیفه و هدف مطالعه را بیان کنید. برای بخش دوم، یافته‌های خود (چه چیزی) و به ویژه نتیجه ‌گیری‌تان (یعنی تفسیر یافته‌ها) را ذکر کنید.

اگرچه ساختار چکیده شبیه مقدمه و نتیجه‌گیری است، اما مخاطب آن متفاوت است. چکیده توسط خوانندگان مختلفی خوانده می‌شود، از متخصص‌ترین تا کم‌تخصص‌ترین افراد هدف. به نوعی، چکیده باید کم‌ تخصص ‌ترین بخش مقاله باشد. هر دانشمندی که آن را می‌خواند باید بتواند بفهمد:

1. 1. چرا این کار انجام شده و چرا مهم است (زمینه و نیاز)؟
   2. نویسندگان چه کاری انجام داده‌اند (وظیفه) ؟
   3. مقاله درباره این کار چه گزارشی ارائه می‌دهد (هدف مطالعه)؟
   4. چه یافته‌هایی به دست آمده (یافته‌ها)؟
   5. معنای این یافته‌ها چیست (نتیجه‌گیری)؟

در مقابل، مقاله کامل معمولاً فقط توسط متخصصان خوانده می‌شود؛ مقدمه و نتیجه‌گیری آن تخصصی‌تر و مفصل‌تر از چکیده هستند.

یک چکیده مؤثر مستقل از مقاله است، یعنی می‌توان آن را کاملاً فهمید حتی وقتی به همراه مقاله کامل ارائه نشود. برای این منظور، از ارجاع به شکل‌ها یا منابع در چکیده خودداری کنید.

همچنین در چکیده مقاله از بکاربردن اصطلاحات تخصصی، اختصارات غیرمعمول و ارجاعات خودداری کنید. اگر هم می خواهید از اختصارات استفاده کنید، بار اول که آن اصطلاحات در چکیده می ‌آیند، آن‌ها را معرفی کنید و همین کار را در مقاله کامل هم انجام دهید.

نویسندگان معمولاً چکیده را پس از نوشتن کامل مقاله می نویسند تا بهتر محتوای مقاله را منعکس کند. با این حال، پیشنهاد می‌شود پیش‌نویس چکیده را قبل از شروع نوشتن مقاله کامل تهیه کنید. تهیه پیش‌نویس چکیده می‌تواند به شما در مفهوم‌سازی استدلال اصلی و ایجاد ساختار مقاله کمک کند.

• • مقدمه

در بخش مقدمه، انگیزه انجام کار را بیان کنید و خوانندگان را برای ساختار مقاله آماده کنید. یک مقدمه مؤثر برای مقاله باید چهار مؤلفه داشته باشد: زمینه، نیاز، وظیفه و هدف مطالعه:

• • ابتدا زمینه‌ای فراهم کنید تا خوانندگانی که کمتر با موضوع آشنا هستند، با موضوع آشنا شوند و اهمیت کار شما روشن شود.
  • دوم، نیاز به انجام کارتان را بیان کنید، به عنوان تضاد بین آنچه جامعه علمی دارد و آنچه می‌خواهد.
  • سوم، اشاره کنید که برای پاسخ به این نیاز چه کرده‌اید (این همان وظیفه یا کار شماست).
  • در نهایت، ساختار کلی مقاله را معرفی کنید تا خواننده از آنچه در ادامه می‌آید آگاه باشد.

این چهار مؤلفه احتمالاً (اما لزوماً) در چهار پاراگراف نوشته می‌شوند:

زمینه و نیاز

در ابتدای مقدمه، زمینه و نیاز مانند یک قیف عمل می‌کنند: ابتدا کلی و گسترده شروع می‌کنند و به تدریج به موضوع خاص مقاله محدود می‌شوند. برای ایجاد انگیزه در مخاطب (چه داوران و چه خوانندگان) دلیلی قانع‌کننده برای کارتان ارائه دهید. صرف اینکه یک پدیده تا به حال بررسی نشده دلیل کافی برای بررسی آن نیست.

زمینه را طوری بنویسید که برای دامنه وسیعی از خوانندگان جذاب باشد و به نیاز راه پیدا کند. فقط مواردی را بیاورید که به فهم بهتر نیاز و اهمیت آن کمک می‌کند. می‌توانید زمینه را بر اساس زمان با عباراتی مانند «اخیراً»، «در ۱۰ سال گذشته» یا «از اوایل دهه ۹۰» مشخص کنید. همچنین می‌توانید زمینه را از نظر جغرافیایی یا حوزه پژوهشی خاصی مشخص کنید.

نیاز به انجام کار را به صورت تضاد بین وضعیت فعلی و مطلوب بیان کنید. ابتدا وضعیت فعلی (آنچه داریم) را بیان کنید و سپس وضعیت مطلوب (آنچه می‌خواهیم) را. این تضاد را با کلماتی مانند «اما»، «با این حال» یا «متأسفانه» برجسته کنید.

یک روش خوب برای بیان نیاز و وظیفه، ترکیب آن‌ها در یک جمله است که ابتدا هدف را بیان می‌کند و سپس اقدام انجام شده برای رسیدن به آن هدف را ذکر می‌کند و اینگونه ارتباط محکمی بین نیاز و وظیفه ایجاد می‌شود.

وظیفه و هدف

یک مقدمه معمولاً زمانی واضح‌تر و منطقی‌تر است که کاری که نویسندگان انجام داده‌اند (وظیفه) را از آنچه مقاله به خودی خود قصد دارد انجام دهد یا پوشش دهد (هدف مطالعه) جدا کند. به عبارت دیگر، وظیفه، سهم شما به عنوان یک دانشمند را روشن می‌کند، در حالی که هدف مطالعه خوانندگان را برای ساختار مقاله آماده می‌کند و امکان خواندن متمرکز یا گزینشی را فراهم می‌آورد.

هنگام مقاله نویسی و نوشتن مقاله، نکات زیر را در نوشتن مقدمه مقاله در نظر بگیرید:

• • از به‌کار بردن کلمات اضافی خودداری کنید (مختصر و مفید باشید). این بخش را به درس تاریخ تبدیل نکنید. مقدمه‌های طولانی خواننده را خسته می‌کنند.
  • همه می‌دانند شما مشتاق ارائه داده‌های جدید هستید، ولی فراموش نکنید باید ابتدا تصویر کلی را در مقدمه ارائه دهید.
  • مقدمه باید از دیدگاه کلی به جزئی هدایت شود و خواننده را به هدف‌های شما برساند.
  • در مقدمه هدف مقاله و روش پژوهش را بیان کنید، اما مقدمه را با نتایج، بحث و نتیجه‌گیری مخلوط نکنید. این بخش‌ها را جدا نگه دارید تا متن به صورت منطقی پیش برود.
  • فرضیه و هدف‌ها باید واضح در پایان مقدمه بیان شوند.
  • اصطلاحاتی مانند «نوآورانه»، «برای اولین بار»، «تغییر دهنده الگو» را زیاد استفاده نکنید، بلکه آنها با احتیاط به کار ببرید.

هنگام تهیه مرور ادبیات در مقدمه، دقت کنید که «به موضوع اصلی مقاله پایبند باشید» و به موضوعات خیلی گسترده نپردازید. مرور ادبیات مقاله علمی یک بررسی جامع از تمام دانش موجود در یک زمینه نیست؛ این نوع بررسی جامع باید در مقالات مروری یا فصل‌های کتاب‌ها ارائه شود. در سراسر مقدمه (و بعداً در بخش بحث!) به یاد داشته باشید که مقاله، شواهد موجود یا نتایج نمی‌توانند نتیجه‌گیری، توصیف یا قضاوت کنند، فقط افراد (نویسندگان) می‌توانند این کار را انجام دهند. برای مثال بگویید «شواهد نشان می‌دهد که…» و «اسمیت و جونز نشان دادند که …».

مقدمه را با بیانی محکم از هدف(های) تحقیق و فرضیه(های) مربوطه به پایان برسانید. اهداف باید به طور واضح به خلأ اطلاعاتی مرتبط با موضوع مقاله که در مقدمه مطرح شده است، مربوط باشند. این تکرار ممکن است به نظر بیاید، اما در واقع به خواننده کمک می‌کند روند، اهمیت و جنبه‌های حیاتی مطالعه را به خوبی درک کند.

• • روش‌ها

بخش روش‌ها باید به‌طور واضح طراحی خاص مطالعه را شرح دهد و توصیفی روشن و مختصر از روش‌هایی که انجام شده است ارائه کند. هدف از ارائه جزئیات کافی در بخش روش‌ها این است که فردی با آموزش مناسب بتواند آزمایش‌های شما را تکرار کند. باید هنگام توصیف مطالعه کاملاً شفاف باشید.

داوران مقالات، توصیف نادرست یا ناقص در خصوص روش مقاله را نقد خواهند کرد و ممکن است توصیه به رد مقاله کنند، زیرا این بخش برای امکان تکرار تحقیق بسیار حیاتی است. بخش مواد و روش‌ها باید جزئیات کافی برای اینکه سایر دانشمندان بتوانند آزمایش‌ها را تکرار کنند، ارائه دهد.

در این بخش، توضیح دهید که چرا در روش آزمایش خود انتخاب‌های خاصی داشته‌اید: به عنوان مثال چه چیزی استفاده از ترکیب، غلظت یا اندازه خاصی را توجیه می‌کند؟ چه چیز ویژه، غیرمنتظره یا متفاوتی در رویکرد شما وجود دارد؟ این موارد را اوایل پاراگراف و ترجیحاً در جمله اول بیاورید. اگر روش استاندارد یا معمولی استفاده کرده‌اید، آن را نیز در ابتدا ذکر کنید.

اگر مقاله شما روش جدیدی را معرفی می‌کند، باید جزئیات دقیق را بیان کنید. اما از تکرار جزئیات روش‌های شناخته‌شده خودداری کنید؛ به جای آن از مراجع و مواد تکمیلی برای اشاره به روش‌های منتشرشده قبلی استفاده کنید. خلاصه ‌های کلی یا ارجاعات کلیدی کافی است.

اگرچه نویسندگان بهتر است توجیه و دلیل منطقی برای روش‌های خود داشته باشند، اما این موارد باید در بخش بحث آورده شوند و نه در بخش روش‌ها. با این حال، گاهی اوقات مطالعاتی که اعتبارسنجی روش‌ها مانند قابلیت اطمینان تست‌ها یا اعتبارسنجی اندازه‌گیری نتایج را پشتیبانی می‌کنند، ممکن است در بخش روش‌ها آورده شوند.

• • نتایج

در اکثر مجلات بخش نتایج جدا از بخش بحث است. بسیار مهم است که نتایج خود را از بحث جدا کنید. بخش نتایج باید فقط نتایج را توصیف کند. این بخش به سوال «چه یافته‌اید؟» پاسخ می‌دهد. فقط نتایج مهم تحقیق خود را ارائه دهید که برای بحث ضروری هستند. نتایج خود را به صورت خنثی گزارش دهید، دقیقاً همان‌طور که «یافتید». دوباره، درباره محتوا و ساختار با دقت فکر کنید. خوب فکر کنید که محتوا کجا در ساختار کلی مقاله قرار می‌گیرد.

در این بخش از آوردن منابع خودداری کنید؛ شما در حال ارائه نتایج خود هستید و نمی‌توانید به نتایج دیگران اشاره کنید. اگر به دیگران ارجاع می‌دهید، یعنی در حال بحث درباره نتایج خود هستید که باید در بخش بحث بیاید.

• • بحث

در اینجا باید پاسخ دهید که نتایج چه معنایی دارند. احتمالاً این بخش آسان‌ترین قسمت برای نوشتن مقاله است اما سخت‌ترین قسمت برای درست نوشتن مقاله است، زیرا مهم‌ترین بخش نگارش مقاله است.

بسیاری از مقالات به دلیل ضعیف بودن بخش بحث رد می‌شوند. بحث باید متناسب با نتایج باشد، اما نتایج را تکرار نکنید. آوردن نتایج اضافی که در بخش نتایج ذکر نشده‌اند، در بخش بحث مناسب نیست. همه نتایج ابتدا باید توصیف و ارائه شوند و سپس مورد بحث قرار گیرند. بنابراین، بخش بحث نباید صرفاً تکرار بخش نتایج باشد. به دقت بررسی کنید که اطلاعات شما کجا مشابه یا متفاوت با شواهد منتشرشده است و چرا این تفاوت وجود دارد. چه تفاوتی در روش‌ها یا تحلیل وجود داشت و چه چیزهایی مشابه بود؟

باید نتایج منتشرشده توسط دیگران را با نتایج خود مقایسه کنید (با استفاده از برخی منابع ذکرشده در مقدمه). هرگز کارهایی که مخالف نتایج شما هستند را نادیده نگیرید؛ باید با آنها مقابله کنید و خواننده را قانع کنید که شما درست‌تر یا بهتر هستید.

به موضوع اصلی پایبند باشید و بحث خود را بیش از حد گسترش ندهید! یکی از مشکلات عمده در نوشتن بخش بحث، بزرگ‌نمایی اهمیت یافته‌ها یا بیان جملات خیلی قوی است. برای مثال بهتر است بگویید: «یافته‌های مطالعه حاضر حمایت می‌کند…» یا «این یافته‌ها نشان می‌دهد…» تا اینکه بگویید «یافته‌های مطالعه حاضر اثبات می‌کند که…» یا «این بدان معناست که…». حسی از تواضع حفظ کنید، چون هیچ نتیجه‌ای در هیچ پژوهشی در هیچ رشته‌ای بدون سوال باقی نمی‌ماند! از کلماتی مانند «احتمالاً»، «به احتمال زیاد» یا «نشان می‌دهد» استفاده کنید تا یافته‌ها ملایم‌تر بیان شوند.

از بیان ایده‌ها، مفاهیم یا اطلاعات اضافی که مربوط به موضوع مقاله نیست خودداری کنید. مطمئن شوید که همه نتایج مرتبط را پوشش داده‌اید، نه فقط نتایج معنادار آماری یا آن‌هایی که از فرضیات شما حمایت می‌کنند. وقتی مجبور به حدس و گمان یا بیان نظر شدید، حتماً این موضوع را با عباراتی مانند «ما بنابراین گمان می‌کنیم» یا «به نظر نویسندگان» بیان کنید.

هنگام نوشتن بحث به این سوالات پاسخ دهید:

• • این نتایج چگونه به سوال یا اهداف مطرح‌شده در مقدمه مرتبط‌اند؟
  • آیا داده‌ها فرضیه شما را تایید می‌کنند؟
  • آیا نتایج شما با آنچه دیگران گزارش کرده‌اند همخوانی دارد؟
  • آیا راه تفسیر دیگری برای نتایج شما وجود دارد؟
  • چه تحقیقات بیشتری برای پاسخ به سوالات مطرح ‌شده لازم است؟

هنگام مقاله نویسی و نگارش مقاله، نکات زیر را در نوشتن بحث مقاله در نظر بگیرید:

• • از اظهارنظرهایی که فراتر از نتایج است پرهیز کنید.
  • از بکار بردن عبارات کلی خودداری کنید؛ توصیف‌های کمی همیشه بهترند.
  • از معرفی ناگهانی فرضیات یا ایده‌های جدید در این قسمت پرهیز کنید؛ همه آنها باید در مقدمه ارائه شده باشند تا در اینجا مورد بحث قرار گیرند.
  • گمانه‌ زنی‌های معقول مجاز است اما باید مبتنی بر واقعیت باشد نه تخیل.
  • آنچه جدید است را بدون اغراق توضیح دهید.
  • نقاط ضعف و تناقض‌ها را بررسی کنید. اگر نتایج غیرمنتظره بودند، سعی کنید علت آن را توضیح دهید.

نوشتن نتایج و بحث فقط کاغذ بازی نیست؛ ممکن است نیاز به آزمایش‌های بیشتر، محاسبات یا شبیه ‌سازی بیشتر باشد. بهترین حالت این است که بخش‌های نتایج و بحث با هم ترکیب شوند چون بدون تفسیر، نتایج برای اکثر خوانندگان معنا ندارند.

هنگام گزارش و بحث درباره نتایج، خواننده را مجبور نکنید که همه مراحل زمانی را که شما طی کرده‌اید دنبال کند. بلکه پیام هر پاراگراف را از ابتدا بیان کنید: در جمله اول بگویید چه چیزی را می‌خواهید خواننده از کل پاراگراف به یاد بسپارد. روی آنچه اتفاق افتاده تمرکز کنید، نه صرف مشاهده آن. سپس پیام خود را در ادامه پاراگراف توسعه دهید و تنها اطلاعاتی را بیاورید که برای قانع کردن مخاطب ضروری است.

• • نتیجه‌ گیری

در بخش نتیجه‌گیری، مهم‌ترین نتیجه کار خود را بیان کنید. فقط نکات گفته شده در بدنه مقاله را خلاصه نکنید؛ بلکه یافته‌های خود را در سطحی بالاتر و کلی‌تر تفسیر کنید. نشان دهید که آیا و تا چه اندازه در پاسخ به نیازی که در مقدمه مطرح شده، موفق بوده‌اید. در عین حال، روی خودتان تمرکز نکنید (مثلاً با تکرار همه کارهایی که انجام داده‌اید). بلکه نشان دهید یافته‌هایتان برای خوانندگان چه معنایی دارد. نتیجه‌گیری را برای آن‌ها جالب و به یادماندنی کنید.

به بیان دیگر، بخش نتیجه‌گیری، نتایج را در سطحی کلی‌تر از بخش بحث تفسیر می‌کند و آن‌ها را به انگیزه ذکر شده در مقدمه مرتبط می‌سازد. بخش نتیجه‌گیری نشان می‌دهد چگونه کار شما دانش موجود را پیش می‌برد. در برخی مجلات این بخش جدا است و در برخی دیگر پاراگراف آخر بخش بحث و نتایج است.

اگر مقاله شما مقدمه‌ای ساختارمند و چکیده‌ای مؤثر دارد، نیازی نیست مقدمه را در نتیجه‌گیری تکرار کنید. به‌خصوص، انجام کاری که کرده‌اید یا کاری که مقاله انجام می‌دهد را دوباره بازگو نکنید. تمرکز خود را روی یافته‌هایتان و به ویژه معنای آن‌ها بگذارید. از نوشتن یک بخش نتیجه‌گیری کوتاه نترسید: اگر می‌توانید با چند جمله کوتاه نتیجه‌گیری کنید، این کار را انجام دهید، چرا که بدنه مقاله بحث مفصلی دارد.

به عبارت دیگر، وسوسه تکرار مقدمه برای طولانی‌تر کردن نتیجه‌گیری به این امید که نتیجه‌گیری طولانی‌تر تأثیرگذارتر باشد، را کنار بگذارید و تلاش کنید یک نتیجه گیری روشن ارئه دهید. بدون نتیجه‌گیری روشن، داوران و خوانندگان نمی‌توانند به درستی کار شما را ارزیابی کنند و تصمیم بگیرند که آیا مقاله برای انتشار مناسب است یا نه.

اشتباه رایج در این بخش تکرار چکیده یا فقط فهرست کردن نتایج آزمایشی است. بیان ‌های بی‌اهمیت درباره نتایج در اینجا قابل قبول نیست. شما باید توجیه علمی روشنی برای کار خود ارائه دهید و کاربردها و گسترش‌های احتمالی را بیان کنید. همچنین می‌توانید

در پایان نتیجه‌گیری، می‌توانید دیدگاه‌ها و آزمایش‌های آینده را پیشنهاد دهید و آنهایی را که در حال انجام هستند اشاره کنید. یعنی ایده‌ای درباره آنچه هنوز می‌تواند یا باید در رابطه با موضوع مطرح شده در مقاله انجام شود. اگر دیدگاه ارائه می‌دهید، روشن کنید که آیا به برنامه‌های قطعی خود و همکارانتان اشاره می‌کنید («در ماه‌های آینده ما … خواهیم کرد») یا دعوتی برای سایر محققان است.

• • آماده‌سازی شکل‌ ها و جداول

یادتان باشد «یک شکل به اندازه هزار کلمه ارزش دارد». بنابراین، تصاویر، شامل شکل‌ها و جداول، مؤثرترین راه برای ارائه نتایج شما هستند. داده‌های شما نیروی محرکه مقاله ‌اند، پس تصاویر شما در انتقال موثر پیام شما به خوانندگان مقاله، حیاتی هستند.

به طور کلی، جداول نتایج واقعی آزمایش را نشان می‌دهند، در حالی که شکل‌ها بیشتر برای مقایسه نتایج آزمایش با کارهای قبلی یا با مقادیر محاسبه‌شده/نظری استفاده می‌شوند.

هنگام ارائه جداول و نمودارها در مقاله :

• 1. از ترسیم نمودارهای شلوغ خودداری کنید و در هر نمودار فقط سه یا چهار مجموعه داده داشته باشید؛ از مقیاس‌های مناسب استفاده کنید.
  2. به برچسب محور‌ها در نمودارها توجه کنید.
  3. از نمادها و مجموعه داده‌های واضح استفاده کنید که به راحتی قابل تمایز باشند.
  4. هرگز از جداول طولانی و خسته‌کننده استفاده نکنید.
  5. اگر از عکس استفاده می‌کنید، هر عکس باید در یکی از گوشه‌ها یک نشانگر مقیاس (scale bar) با کیفیت حرفه‌ای داشته باشد.
  6. برای بسیاری از مجلات می‌توانید دو نسخه از شکل‌ها ارسال کنید: یکی رنگی برای نسخه آنلاین و پی‌دی‌اف‌ها و دیگری سیاه و سفید برای نسخه چاپی.
  7. مشکل رایج دیگر، استفاده نادرست از خطوط و هیستوگرام‌ها است. خطوط تنها وقتی باید استفاده شوند که داده‌ها به هم متصل باشند، مثلاً داده‌های سری زمانی یا نمونه‌های متوالی. اما اگر بین نمونه‌ها ارتباطی وجود نداشته باشد یا گرادیان وجود نداشته باشد، باید از هیستوگرام‌ ها استفاده کنید.

• • تقدیر و تشکر

در این بخش می‌توانید از کسانی که به نوشتن مقاله کمک کردند اما به اندازه‌ای نبود که نویسنده باشند، تشکر کنید. مثل کمک فنی، ویراستاری و تصحیح.

مهم‌ترین بخش معمولاً تشکر از سازمان‌های تامین مالی یا کمک هزینه‌ها است. شماره کمک هزینه یا مرجع آن را ذکر کنید.

• • منابع

ارجاع‌دهی از دلایل اصلی تمایز مقالات پژوهشی از سایر نوشته‌ ها مانند مقاله‌های شخصی است. ارجاع‌دهی، داده‌های شما را معتبر می‌کند و مقاله شما را به جامعه علمی پیوند می‌زند. به همین دلیل، باید با دقت و طبق قوانین دقیق انجام شود. لذا هنگام نوشتن مقاله باید به تمام مقالاتی که در نگارش مقاله خود از انها استفاده کرده اید ارجاع دهید.

ارجاع‌دهی در ابتدا ممکن است گیج‌کننده به نظر برسد، اما وقتی اصول آن را یاد بگیرید، به‌راحتی و سریع می‌توانید منابع خود را ارجاع دهید. فراموش نکنید که هر سبک ارجاع، قوانین خاصی برای هر نوع منبع دارد. از جمله عکس، وب‌سایت، سخنرانی و حتی ویدیوهای یوتیوب. برای آگاهی از سبک و نحوه ارجاع دهی در هر مقاله، به راهنمای نویسندگان ژورنال مراجعه کنید. فهرست منابع و ارجاعات داخل متن باید کاملاً با سبک ارائه شده در راهنمای نویسندگان مطابقت داشته باشد.

 برای نوشتن منابع می‌توانید از نرم ‌افزارهایی مثل EndNote یا Mendeley برای فرمت و مدیریت منابع استفاده کنید. بیشتر ژورنال‌ها اکنون فایل‌های فرمت آماده برای منابع ارائه می‌دهند که می‌توانید به راحتی وارد کنید. برای آشنایی بیشتر با نحوه رفرنس دهی در ورد، کلیک کنید.

اصول مقاله نویسی : چگونه مقاله بنویسیم؟

مایکل هوچبرگ می‌گوید: «آکادمیک‌ها معمولاً مهارت مقاله نویسی و نوشتن مقاله را در حین کار یاد می‌گیرند. فرایند مقاله نویسی معمولاً با «استخراج مقاله از پایان نامه و تعامل با استاد راهنما شروع می‌شود. مهارت‌ها و آشایی با اصول مقاله نویسی در هر نسخه مقاله جدیدی که نوشته می‌شود، تقویت و مهارت‌های جدیدی کسب می‌شود.»

نوشتن مقاله در طول دوران حرفه ‌ای مقاله نویسی بهبود می‌یابد، اما زمانی که برای اولین بار می خواهید مقاله بنویسید و نمی‌دانید از کجا شروع کنید، این سوال که چگونه مقاله علمی بنویسیم؟ ممکن است دلهره آور باشد.

در این بخش، نکات کاربردی و ایده‌هایی را برای نگارش مقاله علمی، مطرح و به اشتراک می‌گذاریم. توجه به این نکات کاربردی در نگارش مقاله، احتمال دریافت پذیرش و اکسپت مقاله را افزایش می‌دهد.

• • • ایجاد یک طرح کلی

برخلاف مقاله‌های معمولی، مقاله‌های علمی نیاز به ساختاری نظام‌مند دارند تا همه‌ی موضوعات به‌درستی پوشش داده شوند، و اینجاست که طرح کلی اهمیت زیادی پیدا می‌کند. لذا بهتر است یک طرح کلی برای مقاله خود بنویسید. نوشتن طرح کلی برای نگارش مقاله، مانند کشیدن نقشه راه است.

ابتدا فهرستی از تمام بخش‌ها و زیرموضوعاتی تهیه کنید که باید در نگارش مقاله پوشش داده شوند. به تمام اطلاعات جمع‌آوری‌شده نگاه کنید و ببینید چگونه می‌توان آن‌ها را به بهترین شکل طبقه‌بندی و مرتب کرد.

وقتی فهرست موضوعات را دارید، به ترتیب ارائه‌ی آن‌ها فکر کنید. کدام زیرموضوع‌ها به هم مرتبط ‌اند و باید کنار هم بیایند؟ کدام‌ها در صورتی که خارج از ترتیب بیایند، نامفهوم خواهند شد؟

از آنجایی که مقاله‌های پژوهشی ممکن است مفصل باشند، بهتر است طرح کلی را بر اساس پاراگراف تنظیم کنید. این کار به شما کمک می‌کند نظم بیشتری داشته باشید و کنترل بهتری روی جریان مقاله داشته باشید. اصلاح ساختار در این مرحله خیلی ساده‌تر از ویرایش پس از نوشتن کل مقاله است.

• • ساده بنویسید

نوشتن ساده و واضح برای مقاله نویسی ضروری است. به جای تلاش برای هوشمندانه به نظر رسیدن، باید واضح و مختصر باشید.

• • فقط به ضروریات بپردازید

اگر روی پیام اصلی تمرکز کنید و هر چیزی که حواس خواننده را پرت می‌کند حذف کنید، خواننده پیام مورد نظر شما را بهتر درک خواهد کرد.

• • انتخاب مجله هدف پیش از شروع نگارش مقاله

هنگام شروع نوشتن مقاله، یک مجله هدف مشخص را در نظر داشته باشید. هر مجله علمی دسته ‌بندی‌های خاصی برای انواع مقاله که برای خوانندگانش مفید است دارد. پس از تصمیم به نوشتن مقاله، طرح کلی مقاله خود را مطابق با نیازهای مجله هدف تهیه کنید که شامل بخش‌های پیشنهادی باشد. این یعنی دقیقاً دستورالعمل‌های ارسال را بررسی و مقاله را در قالب همان مجله آماده کنید. تفاوت محتوا (آنچه گزارش می‌دهید) و ساختار (جایگاه آن در مقاله) را به دقت رعایت کنید.

• • از تصاویر و نمودارها استفاده کنید

استفاده از نمودارها و تصاویر برای نمایش داده‌ها و مراحل انجام کار را در نظر بگیرید. جداول باید به گونه‌ای باشند که به تنهایی قابل فهم بوده و با یک نگاه سریع قابل درک باشند. فهمیدن جدول نباید نیازمند بررسی دقیق متن مقاله باشد!

تصاویر به طور چشمگیری جذابیت بصری مقاله علمی را افزایش می‌دهند. انواع مختلفی از ارائه‌های گرافیکی قابل قبول است، از جمله نمودارها، جداول، تصاویر و ویدیوها. عکس‌ها باید واضح، بدون شلوغی یا حواس‌پرتی پس‌زمینه باشند و مدل‌ها باید لباس ساده داشته باشند.

• • از سرقت ادبی و عدم ذکر منابع به صورت ناخواسته خودداری کنید

در نهایت، از ارجاعات به نفع خود استفاده کنید. برای جلوگیری از هرگونه سرقت ادبی، به طور مرتب ارجاع دهید. اصل مهم این است: اگر ایده اصلی شما نیست، به منبع اصلی ارجاع بدهید. هنگام استفاده از نقل قول مستقیم، نه تنها شماره ارجاع بلکه صفحه‌ای که نقل قول از آن گرفته شده است را ذکر کنید. همه ارجاعات باید به صورت عددی بالا‌نویس شده و پس از آن علامت نگارشی مناسب قرار گیرد.

مسئولیت کامل اطمینان از ذکر دقیق و کامل همه منابع بر عهده نویسندگان است. لطفاً دستورالعمل‌های مربوط به ارجاعات را با دقت دنبال کرده و اطمینان حاصل کنید که همه منابع در فهرست منابع مقاله ذکر شده‌اند و تمامی ارجاعات متن نیز به درستی در فهرست منابع ظاهر شده‌اند. برای اطلاعات کامل درباره قالب ارجاعات به دستورالعمل‌های ژورنال رجوع کنید.

• • یادگیری از تجربه

انتشار مقاله علمی رقابت بالایی دارد، پس اگر مقاله شما بار اول در مجله دلخواهتان پذیرفته نشد ناامید نشوید. اگر مقاله شما به مرحله داوری رسید، نظرات داوران را جدی بگیرید، چون بسیار مفید هستند. علاوه بر نوشتن مداوم، می‌توانید با مرور نظرات داوران همتا، مهارت‌های نوشتن مقاله خود را بهبود دهید.

جمع بندی

نوشتن مقاله علمی و ارسال آن برای انتشار، کاری زمان‌بر و اغلب دلهره‌آور است. موانع نوشتن مقاله شامل کمبود تجربه، عادات بد نوشتن، اضطراب نوشتن، ناآشنایی با الزامات نوشتار علمی، کمبود اعتماد به نفس، ترس از شکست و مقاومت در برابر بازخورد است. با این حال، خود فرایند مقاله نویسی می‌تواند ابزاری مفید برای تقویت تفکر علمی باشد و مهارت‌های نوشتن مقاله مؤثر به متخصصان امکان می‌دهد در گفتگوهای علمی گسترده‌تر شرکت کنند.

همچنین، سیستم‌های انتشار مقالات داوری‌شده که این مهارت‌های نوشتاری را می‌طلبند، با تمرین قابل یادگیری و بهبود هستند. آشنایی با اصول مقاله نویسی و نحوه نوشتن مقاله و ساختار تولید یک مقاله داوری‌شده قطعاً شانس موفقیت مقاله ارسالی را افزایش می‌دهد.

اگرچه مقاله نویسی و نوشتن مقاله از صفر ممکن است برای بسیاری از پژوهشگران جوان کاری دشوار به نظر برسد. اما این فرایند تا حد زیادی با پیروی از اصول مقاله نویسی تسهیل می‌شود. دنبال کردن آموزش مقاله نویسی و صرف زمان کافی برای نگارش مقاله کاملاً ارزشمند است، زیرا دیدن مقاله منتشر شده خود در یک ژورنال معتبر، پاداش رضایت‌بخشی است.